افرادی که کبد چرب دارند ممکن است 10 سال قبل از بروز این بیماری دچار عوارض قلبی عروقی و کلیوی شوند. درصد مبتلا شدن به سکته های قلبی و مغزی و بیماری هایی مانند دیابت قندی، هیپرلیپیدمی و … در این گروه از افراد بیشتر می باشد.
کبد چرب چیست و چگونه ایجاد می شود؟
3D Illustration of Human Body Organs Anatomy (Liver)
دومین عضو بزرگ بدن کبد است ومسئول گذراندن تمام مواد غذایی و نوشیدنی از صافی است و این کار به معنی این است که کبد تمامی فاکتورهای مضر مواد غذایی را می گیرد و به شکل بدون ضرر وارد سیستم های دیگر بدن می کند. کبد به طور طبیعی خود را توسط سلول هایی ترمیم و پاکسازی می کند اما اگر فاکتورهای منفی وارد شده بیار باشند باعث اختلال در این کار می شوند. وجود چربی در هر کبدی طبیعی است اما اگر چربی کبد حدود 5 تا 10 درصد باشد کبد چرب نامیده می شود. کبد چرب یک موقعیت مخرب را در بدن ایجاد می کند و هیچ نشانه هشدار دهنده ای ندارد.
کبد چرب به دلیل افزایش وزن، کم تحرکی و استفاده از غذاهای آماده با سس فراوان، پر کالری و کم فیبر ایجاد می گردد. علاوه بر این داشتن اضافه وزن و حداقل فعالیت فیزیکی بدن باعث افزایش این بیماری می گردد. از مهمترین دلایل کبد چرب مصرف مشروبات الکلی می باشد. عوامل خطر ابتلا به کبد چرب غیر الکلی موارد زیر می باشند:
- افراد چاق
- افراد دارای چربی اضافه شکم
- افراد با چربی و فشار خون بالا
- افراد مبتلا به بیماری دیابت
چه افرادی بیشتر دچار کبد چرب می شوند؟
زمانی که بدن چربی زیادی تولید کند و یا نتواند چربی اضافه را متابولیزه کند بیماری کبد چرب ایجاد می شود. این نشان می دهد که چربی اضافه زمینه را برای بروز این بیماری آماده می کند. اگر دلایل زیر در افراد وجود داشته باشند مستعد کبد چرب می باشند:
- فشار خون بالا
- دیابت نوع 2
- چاقی مفرط
- مبتلا بودن به برخی از اختلالات متابولیک مانند سندرم متابولیک
- مقدار تری گلیسرید و کلسترول بالای خون
- مبتلا بودن به برخی از عفونت های خاص مانند هپاتیت C
- میانسالی یا سالمندی هر چند کودکان هم می توانند به این بیماری مبتلا شوند
- کاهش وزن سریع در یک دوره زمانی کوتاه
- مصرف برخی از داروهای خاص مانند کورتیکواستروئیدها و داروهای ضد سرطان
- تماس شغلی با برخی از سموم خاص
- وجود زمینه های ژنتیکی
انواع کبد چرب
دو نوع عمده کبد چرب وجود دارد. غیر الکلی و الکلی.
- کبد چرب غیر الکلی خود شامل کبد چرب ساده غیر الکلی، استئاتوهپاتیت غیرالکلی (NASH) و کبد چرب حاد بارداری (AFLP) می باشد.
- بیماری کبد چرب الکلی (AFLD) شامل AFLD ساده و استئاتوهپاتیت الکلی (ASH) می باشد.
چگونه می‌توان کبد چرب را تشخیص داد؟
این بیماری معمولا بی علامت است به همین دلیل تشخیص آن به سادگی انجام نمی گیرد. برای تشخص کبد چرب، پزشک از روش های مختلفی استفاده می کند:
سابقه پزشکی و مصرف الکل: پزشک در مورد مصرف الکل، نوع داروهای مصرفی، رژیم غذایی بیمار و بیماری های احتمالی سوال می پرسد. اینکه بیمار در مصرف الکل صادق باشد مهم است چون به پزشک در تشخیص بیماری کمک می کند.
آزمایش های فیزیکی: در این مرحله وزن بیمار توسط پزشک گرفته می شود. همچنین بیمار را معاینه می کند تا بتواند زردی یا بزرگ شدن کبد را تشخیص دهد.
آزمایش خون: آنزیم های کبدی را می توان در آزمایش بررسی کرد که اگر آنزیم های کبدی در یک آزمایش خون زیاد باشند نشانه وجود مشکلی در کبد می باشد.
تصویربرداری پزشکی: پزشک با استفاده از سی تی اسکن، سونوگرافی یا ام آر آی می تواند اختلال در عملکرد کبد را تشخیص دهد. البته تشخیص نوع آن که الکلی یا غیر الکلی باشد با تصویربرداری امکان پذیر است.
نمونه بردای از کبد: اگر پزشک تشخیص دهد که در خطر ابتلا به استئاتوز یا عوارض آن مثل سیروز کبدی هستید از نمونه برداری کبدی یا بیوپسی استفاده می کند. در بیوپسی مقداری از بافت به عنوان نمونه از کبد برداشته می شود تا از نظر آسیب کبدی یا التهاب مورد بررسی قرار گیرد.
علائم كبد چرب
در اکثر مواقع علائم کبد چرب بروز نمی کند و پزشک به طور اتفاقی آن را در بررسی آزمایشگاهی، سی تی اسکن یا سونوگرافی کشف می کند. در بعضی از اشخاص فرد از خستگی دائمی، ضعف و بی حالی، احساس فشار و درد مبهم در ناحیه فوقانی و راست شکایت دارد. این علائم به ندرت بروز پیدا می کنند اما در مواردی که کبد چرب به سرعت ایجاد شده است بیشتر بروز پیدا می کنند.
كبد چرب چه مشکلاتی به دنبال دارد؟
عوارضی که کبد چرب دارد با توجه به پیشرفت بیماری و نوع آن متفاوت می باشد.
مراحل ابتدایی بیماری: استئوهپاتیت الکلی یا غیر الکلی باعث التهاب و آسیب به صورت زخم هایی بر سطح کبد و بافت آن می شود که با نام فیبروز کبد هم شناخته می شود.
مراحل پیشرفته بیماری: اگر به مراحل ابتدایی بیماری رسیدگی نشود امکان تبدیل بیماری به سیروز کبدی یا در مواردی سرطان کبد وجود دارد.
مراحل حاد بیماری: در این مرحله ممکن است کبد از کار بیفتد و در نهایت باعث عوارضی مثل نارسایی کبدی که نیازمند جراحی که در آن به حذف بخشی از کبد البته اگر تا 30 درصد کبد بتواند به کار خود ادامه دهد و یا نهایتا پیوند کبد، از جمله عوارضی هستند که فرد بیمار را با آن مواجه می کند.
در بانوانی که باردار هستند، کبد چرب باعث زایمان زودرس یا حتی به خطر افتادن جان نوزاد می شود.
آیا کبد چرب درمان دارد؟
درمان بخصوصی برای بیماری کبد چرب وجود ندارد اما اگر دیابت دارید با مدیریت دیابت می توان وضعیت را بهتر کرد. قدم اول برای درمان کبد چرب داشتن یک رژیم غذایی سالم و ورزش است. کاهش وزن معمولا برای کبد چرب غیرالکلی موثر می باشد. برای این منظور کاهش 10 درصد از وزن بدن ایده آل می باشد. اما حتی کاهش 3 الی 5 درصد از وزن نیز عوامل خطرناک را کاهش می دهد. عمل جراحی نیز برای افرادی که به کاهش وزن زیاد نیاز دارند گزینه مناسبی محسوب می شود.
بیماری کبد چرب الکلی نیز با کنار گذاشتن مشروبات الکلی مهم ترین کاری است که می توان انجام داد. برای کمک گرفتن می توانید با پزشک خود مشورت نمایید. اگر مصرف الکل را قطع نکنید احتمالا دچار مشکلاتی مثل هپاتیت الکلی و سیروز خواهید شد.
داشتن یک رژیم غذایی مناسب و انجام ورزش منظم در این راه می تواند کمک نماید. در این راه غذاهایی که حاوی کربوهیدرات بالا هستند مانند سیب زمینی، نان سفید، ذرت و برنج را کم کنید و نوشیدنی هایی که حاوی شکر زیاد مانند نوشیدنی های ورزشی و آبمیوه هستند را قطع کنید.
منابع مورد استفاده