بیماری زونا یک عفونت ویروسی است که باعث شیوع تاول های پوستی دردناک می شود. زونا به صورت رگه هایی از تاول در یک طرف بدن و معمولا در تنه، گردن یا صورت ظاهر می شود. در اکثر موارد زونا در طی تا 3 هفته برطرف می شود. هرپس زوستر یا زونا به ندرت بیش از یک بار در فرد ایجاد می شود. اما طبق آمار در ایالات متحده تقریبا از هر 3 نفر 1 نفر در زندگی خود با این مشکل درگیر می شود.
بیماری زونا چیست؟
زونا بیماری است که با جوش های پوستی دردناک و تاول هایی همراه می باشد که بر یک طرف بدن و به طور معمول در صورت و یا نیم تنه بالایی بدن اثر می گذارد. این بیماری تبخال زوستر یا زوستر نیز نامیده می شود. کلمه زونا از کلمه لاتین Cingulum گرفته شده است که به معنی کمربند می باشد. افرادی که به زونا مبتلا می شوند تنها یک بار با آن درگیر می شوند اما افرادی نیز وجود دارند که با تمام شدن این بیماری، دوباره زونا در آن ها عود می کند. زونا در افراد مسن و افرادی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند شایع می باشد. بثورات مشخصه زونا معمولا بعد از یک دوره اولیه سوزش، سوزن سوزن شدن، خارش یا ایجاد لکه در ناحیه آسیب دیده ظاهر می شود. بعد از گذشت چند روز بثورات به شکل نوار مانند در امتداد مسیر عصبی به نام درماتوم ظاهر شده و تنها در یک طرف بدن تاثیر می گذارند. بثورات به صورت لکه های قرمز که به تاول تبدیل می شوند و به آبله مرغان شبیه می باشند. سپس تاول ها باز شده و به آرامی شروع به خشک شدن می کنند و در نهایت پوسته پوسته می شوند.
علت بیماری زونا
واریسلا زوستر نام ویروس عامل بیماری آبله مرغان است که باعث ایجاد زونا می شود و افرادی که آبله مرغان می گیرند ممکن است به زونا نیز مبتلا شوند. بعد از اینکه آبله مرغان بهبود پیدا کرد، این ویروس به طور غیرفعال در سیستم عصبی قرار گرفته و خاموش می ماند. اما ممکن است فعال شود و از عصب به سمت پوست هدایت و باعث بروز زونا شود.
علت زونا مشخص نمی باشد. اما ممکن است با بالا رفتن سن و ضعیف شدن سیستم ایمنی برای مثال در سالمندان بروز پیدا کند. واریسلا زوستر بخشی از گروه ویروس هایی به نام ویروس هرپس است که عامل ایجاد زخم های سرد و تبخال تناسلی است به همین دلیل زونا نیز به عنوان تبخال شناخته می شود اما ویروس آبله مرغان و زونا با ویروس ایجاد کننده زخم های سرد و تبخال تناسلی که عفونت انتقالی از راه جنسی است متفاوت می باشد.
نشانه‌ها و علائم بیماری زونا
اولین نشانه های زونا یا هرپس زوستر، به طور معمول درد و احساس سوزش می باشد. درد معمولا در یک طرف بدن و چند ناحیه کوچک رخ می دهد و مایعات پوستی قرمز بعد از آن پیدا می شود.
ویژگی های این ضایعات پوستی به صورت زیر می باشند:
- خارش
- لکه های قرمز
- درگیری به این مشکل از ستون فقرات تا بالاتنه
- بروز تاول هایی پر از مایع که به سادگی باز می شوند
- روی صورت و گوش ها پیدا می شوند
برخی از افرادی که به این بیماری مبتلا می شوند دارای علائمی فراتر از درد و ضایعات پوستی می باشند که شامل موارد زیر می باشند:
- تب
- لرز
- سردرد
- ضعف عضلانی
- احساس خستگی
عوارض بیماری زونا
افرادی که به زونا مبتلا می شوند به ندرت نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارند اما می تواند مشکلات خطرناکی مانند موارد زیر را ایجاد کنند:
درد عصبی بعد از درمان: شایع ترین عارضه ای که زونا به دست می آید، درد عصبی می باشد. زونا باعث درد، بی حسی، خارش و سوزش شدید می شود و می تواند برای چند ماه یا چند سال ادامه پیدا کند. افراد مبتلا به این مشکل، ممکن است دچار بی اشتهایی، ضعف شدید و اختلال در خواب شوند. در این افراد ممکن است گاهی با یک تماس کوچک مانند دست زدن به پوست باعث احساس درد شدید شود.
مشکلات چشم: حالتی از بیماری زونا وجود دارد که باعث درگیر شدن چشم می شود که زونای چشمی یا چشم درد ناشی از زونا نام دارد. این مشکل باعث تاول هایی در اطراف چشم یا روی پلک، ورم و قرمزی چشم یا پلک و درد شدید در این ناحیه می شود. برخی از بیماران نیز به نور حساس می شوند. علاوه بر این افراد مبتلا به زونای چشمی بعد از مدتی ممکن است دچار تاری دید شوند و مرتبا احساس کنند که چیزی در چشمشان وجود دارد. اگر در نوک بینی تاول ایجاد شود نشانه وجود زونای چشمی است. اگر زونای بینی درمان نشود ممکن است باعث آسیب به بینایی شود. در این بیماری احتمال بروز آب سیاه، زخم و حتی کوری نیز وجود دارد. افرادی که به زونای چشمی مبتلا هستند در معرض سکته قلبی وجود دارند.
عفونت باکتریایی: تاول زونا ممکن است عفونی شود و باعث کند شدن روند بهبودی شود. درد و قرمزی جوش نشان دهنده عفونت است. اگر این مشکل رخ دهد به آنتی بیوتیک نیاز است زیرا اگر درمان نشود به جای زخم یا اسکار منجر می شود.
سندرم رامزی هانت: اگر گوش و یا اطراف آن درگیر زونا شود سریعا باید به پزشک مراجعه شود زیرا در صورتی که درمان نشود باعث مبتلا شدن به سندرم رامزی هانت می شود. این مشکل علائمی مانند موارد زیر دارد:
- از دست رفتن شنوایی
- گوش درد
- از دست دادن توانایی حرکت بخش های صورت
- سرگیجه و مشکل در حفظ تعادل
- وزوز گوش، این مشکل نادر می باشد اما با درمان به موقع شانس بهبودی آن وجود دارد.
آیا زونا واگیردار است؟
ویروس زونا تنها افرادی را درگیر می کند که تاکنون به آبله مرغان مبتلا نشده اند در این صورت آن ها نیز مبتلا به آبله مرغان می شوند نه زونا. با این وجود زونا کمتر از آبله مرغان واگیر دارد و فقط در صورتی خطر مبتلا شدن وجود دارد که تاول ها ترکیده شوند. در افراد و کودکانی که دارای سیستم ایمنی ضعیف هستند احتمال مبتلا شدن به آبله مرغان از افراد مبتلا به زونا بیشتر است.