یکی از رایج ترین علل درد پاشنه پا، خارپاشنه می باشد که با درد و التهاب همراه است. بیمارانی که به خارپاشنه مبتلا هستند معمولا از درد خنجری و تیزی رنج می برند که معمولا صبح ها در زمان برداشتن اولین قدم ها رخ می دهد. درد خارپاشنه با گرم شدن کاهش یافته اما بعد از ایستادن طولانی مدت و یا تغییر حالت از نشسته به ایستاده دوباره عود می کند.
خارپاشنه چیست؟
خارپاشنه نوعی بیماری است که در آن توده ای از کلسیم بین پاشنه و قوس پا ایجاد می شود. این عارضه ممکن است خود به خود و یا به دلیل برخی بیماری های زمینه ای ایجاد شود. این عارضه در زیر پای فرد تشکیل می شود. نام دیگر خارپاشنه استئوفیت است که در شکل های مختلف تیز، قفسه مانند، قلاب مانند یا طبقه ای دیده می شود. این توده از زیر پاشنه پا به سمت قوس وسط پا رشد می کند. در عکس رادیوگرافی خارپاشنه ممکن است تا 1.25 سانتی متر نیز طول داشته باشد. اگر خارپاشنه به وضوح در عکس رادیوگرافی قابل تشخیص نباشد و یا دیده نشود پزشک آن را “سندروم خارپاشنه” می نامد.
خارپاشنه در تمامی افراد باعث ایجاد درد در کف پاشنه نمی گردد، همچنین تمامی دردهای پاشنه به دلیل خارپاشنه نیست و ممکن است به دلایل دیگری رخ دهد. از هر ده نفر یک نفر به خارپاشنه مبتلا می شود که تمامی این افراد درد ندارند همانطور که با خارج کردن خارپاشنه نیز درد از بین نمی رود. این عارضه به دنبال راهپیمایی های زیاد و نیز در افراد چاق با تب و تاب آرنگ کف پا، این خار را برانگیخته می کنند و در پی آن با رسوب کلسیم دچار برجستگی بیشتر و دردناک شدن می شود.
علل به‌وجود آمدن خار پاشنه
همانطور که بیان کردیم خارپاشنه به دلیل جمع شدن رسوبات کلسیم در قسمت زیر استخوان پاشنه پا ایجاد می شود. این عارضه به دلایل مختلفی در طول زمان به وجود می آید که دلایل عمده آن فشار به عضلات و تاندون ها، از بین رفتن غشای استخوان پاشنه و کشش عضلات کف پا ظاهر می شود. این عارضه بیشتر در بین ورزشکارانی که به طور مداوم در حال دویدن هستند دیده می شود. از دلایل بروز این عارضه می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دیابت
- اضافه وزن و چاقی
- ایستادن های طولانی مدت
- دویدن و پریدن مکرر روی سطوح سفت
- فعالیت های شدید بدنی به مدت طولانی
- پوشیدن کفش های غیر استاندارد که قوس مناسب در کف را ندارند، دمپایی و کفش های فرسوده
افزایش سن نیز ممکن است یکی از دلایل آن باشد که انعطاف پذیری فاشیای پا کم و لایه چربی محافظ پاشنه پا نازک تر می شود.
علائم وجود خار پاشنه
اکثر افراد تصور می کنند خارپاشنه تیز می باشد که با وارد شدن فشار به بافت باعث ایجاد درد می شود، اما در واقع این زائده های استخوانی نرم و تخت می باشند. خارپاشنه به ندرت دردناک است اما باعث می شود که یک پینه استخوانی در اثر ضخیم شدن بافت برای محافظت از ناحیه تحت فشار به وجود آید. فرسودگی در مفصل باعث می شود که این زائده ها به تاندون، اعصاب و رباط های مجاور فشار وارد کنند که باعث آسیب وارد شدن به بافت، درد، ورم و پارگی رباط می شود. اما اگر آرنگ کف پا دچار التهاب باشد، این ناحیه دچار ورم و التهاب می شود و فرد دچار درد و حساسیت در زمان ایستادن و راه رفتن می گردد و انجام فعالیت ها و کشش پا نیز باعث مشکل می شود. نشانه های خارپاشنه به این دلیل در صبح تشدید می شوند که آرنگ کف پا در طول شب سفت می شود. اصلی ترین علائم خارپاشنه این است که بعد از بیدار شدن از خواب در اولین گام ها دردی در جلو و زیر پاشنه ایجاد می شود. این درد، دور تا دور پا را می گیرد و در اثر راه رفتن بر روی برجستگی کف پا تشدید می شود. پس علائم و نشانه های خارپاشنه موراد زیر می باشند:
- تورم پاشنه پا
- درد، حساسیت، سوزش در پاشنه یا قوس کف پا
- درد پاشنه ای که حتی در نتیجه استراحت هم از بین نمی رود
- درد با کشش ناگهانی کف پا، فشار در انگشتان پا یا دشواری در بالا رفتن از پله ها
- حساسیت و درد در تاندون آشیل و ران
- درد پاشنه پا در صبح یا درد شدید در اولین مراحل پس از دوره استراحت
- بی حسی، سوزن سوزن شدن در هنگام حرکت یا حالت استراحت پاها
تشخیص وجود خارپاشنه
سابقه: بیماری خارپاشنه که با نام کالکانئال نیز شناخته می شود معمولا بدون علامت است اما در عکس های گرفته شده به وسیله اشعه ایکس مشخص می باشد. افرادی که دچار این بیماری شده اند از علائمی خبر داده اند که هنگامی فشار وزن بر روی پاها می باشد مانند ایستادن و راه رفتن و یا در هنگام استفاده از کفش نامناسب یا کفش هایی با کفی ناکافی؛ این درد بروز پیدا می کند.
معاینات فیزیکی: در بسیاری از افراد خارپاشنه با معاینه تشخیص داده نمی شود اما هنگامی که پزشک پا را لمس کند ممکن است فرد احساس درد و ناراحتی داشته باشد. افرادی که خارپاشنه دارند ممکن است در سمتی که تاندون آشیل به استخوان پاشنه متصل شده است نسبت به لمس حساس باشد.
آزمایش ها: خارهای پاشنه اکثرا به طور اتفاقی از طریق عکس های گرفته شده از اشعه ایکس که برای کاربرد دیگری بوده اند کشف می شوند و این افراد هیچ گونه علائمی نداشته اند. اگر علائم درد پاشنه باعث اختلال ماهیچه ای یا عصبی گردد باید آزمایش های دیگری مانند ام آر آی، سی تی اسکن یا الکترومیوگرافی نیز انجام گیرد.
کفی ژله ای خار پاشنه
اگر به خارپاشنه مبتلا هستید، می توان با استفاده از کفی طبی ژله ای احساس راحتی بیشتری داشت. کفی ژله ای در انواع متفاوتی وجود دارد که برای رفع این دردها مناسب است. کفی ژله ای در سه نوع کفی مخصوص پاشنه، کفی طبی کامل پا و کفی مخصوص قوس کف پا وجود دارد که هر کدام متناسب با نیازهای مختلف افراد می باشند. برای مثال اگر درد پا در قسمت فوقانی باشد باید کفی طبی تهیه شود که از این قسمت محافظت کند و یا اگر درد از نوک پا تا پاشنه می باشد باید کفی ژله ای انتخاب شود که کل پا را در بر بگیرد. تعداد زیادی از کفی های ژله ای از قوس کف پا و پاشنه پا محافظت می کنند.
منابع مورد استفاده
https://doctoreto.com/blog/%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%87/
https://arakmu.ac.ir/valiasrhos/fa/page/2281/%D8%AE%D8%A7%D8%B1-%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%87
https://drseyedsalehi.com/orthopedic-diseases/heel-thorns/
https://doctoryazdani.ir/%D8%AE%D8%A7%D8%B1%D9%BE%D8%A7%D8%B4%D9%86%D9%87-%D9%BE%D8%A7-%D8%AF%D8%B1%D9%85%D8%A7%D9%86%D8%8C%D8%B9%D9%84%D8%AA-%D9%88-%D8%B9%D9%84%D8%A7%D8%A6%D9%85/